ปรับบ้านผู้สูงอายุ: ต้นแบบนโยบายที่เน้นผู้สูงอายุเป็นศูนย์กลาง
ไรซ์ อิมแพค นำเสนอต้นแบบนโยบายปรับสภาพบ้านผู้สูงอายุต่อผู้มีส่วนได้เสียจากหลายภาคส่วน ได้แก่ หน่วยงานระดับนโยบาย กระทรวงพม. และ สปสช. หน่วยงานระดับจังหวัดที่ทำงานปรับสภาพบ้านได้โดดเด่นอย่าง อบจ. พมจ. สงขลา อยุธยา และร่วมรับฟังโดย กทม. และหน่วยงานภาคประชาสังคมที่เกี่ยวข้อง
เราศึกษาว่าทำอย่างไรให้ผู้สูงอายุสามารถสูงวัยในที่อยู่ของตนเองได้ พบว่าผู้สูงอายุที่เป็นเจ้าของบ้านเข้าไม่ถึงการปรับสภาพบ้าน บ้านที่อยู่ไม่ปลอดภัย ไม่เหมาะกับสุขภาพและการใช้ชีวิต ปัจจุบันยังขาดฐานข้อมูลผู้สูงอายุและความต้องการปรับสภาพบ้านที่เชื่อมต่อถึงกันและจัดการโดยกระทรวงพม. เพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถนำมาวิเคราะห์และวางแผนการทำงานได้ นอกจานั้นนโยบายและระเบียบใช้จ่ายงบประมาณ เป็นอุปสรรคต่อการทำงานและการตัดสินใจของเจ้าหน้าที่ ส่งผลให้ไม่สามารถทำงานโดยยึดตามความต้องการและความจำเป็นเร่งด่วนของผู้สูงอายุ
เราสร้างต้นแบบนโยบายปรับสภาพบ้านผู้สูงอายุ ที่ออกแบบโดยเน้นตอบสนองความต้องการผู้สูงอายุที่อยู่ในสถานะผู้รับบริการเป็นหลัก ประกอบด้วย 3 ประเด็นย่อย คือ
- พัฒนาการบริหารงบประมาณ
ทำให้หน่วยงานท้องถิ่นและเจ้าหน้าที่ระดับจังหวัดสามารถใช้และผสมงบประมาณได้อย่างมั่นใจ เพื่อทำงานปรับสภาพบ้านได้ทุกขั้นตอนตั้งแต่รื้อถอนจนก่อสร้างเสร็จ โดยเสนอให้กระทรวงพม. ทำระเบียบการใช้งบประมาณให้ชัดเจน เช่น ทำให้ใช้งบประมาณเพื่อรื้อถอนได้ และสื่อสาร จัดประชุมหรืออบรมกับเจ้าหน้าที่ให้เข้าใจ มั่นใจในการใช้งบประมาณ เช่น สามารถจ่ายเป็นเงินค่าแรงช่างได้ รวมถึงติดตามผลการทำงานด้วยตัวชี้วัดที่เหมาะสม นอกจากนั้นควรจะสร้างกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และเพิ่มศักยภาพให้เจ้าหน้าที่ ผ่านการฝึกอบรม แลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างเจ้าหน้าที่กลุ่มเป้าหมายและพื้นที่ตัวอย่างที่ทำงานได้โดดเด่น - พัฒนาการบริหารจัดการและใช้งานข้อมูล
ทำฐานข้อมูลผู้สูงอายุและความต้องการปรับสภาพบ้านในพื้นที่ เพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถระบุกลุ่มผู้รับบริการเป้าหมาย คัดกรองผู้มีสิทธิ และจัดลำดับความเร่งด่วนได้ โดยเสนอให้ พม. ร่วมกับ อปท. และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เชื่อมโยงข้อมูลผู้สูงอายุรายบุคคลทั้งด้านสิทธิและความต้องการเข้าด้วยกัน - พัฒนาการให้บริการ
เพิ่มช่างประเมินที่ทำงานเขียนแบบและประเมินราคา เพื่อแก้ปัญหาคอขวดงานอยู่ที่ช่างโยธาของเทศบาล หรือ อบต. โดยเสนอให้กระทรวง พม. ร่วมกับ Universal Design Center หรือสถาบันอาชีวศึกษา จัดอบรมฝึกทักษะช่างประเมิน และปรับปรุงระเบียบให้ช่างที่ผ่านการอบรมจากสถาบันดังกล่าวสามารถทำงานสำรวจ เขียนแบบ และประเมินราคาได้ จากเดิมที่กำหนดว่าต้องมีวุฒิ ปวช. หรือได้รับการอบรมจากกรมกิจการผู้สูงอายุเท่านั้น รวมถึงปรับค่าแรงช่างให้เหมาะสมกับสภาพสังคมปัจจุบันเพื่อสร้างแรงจูงใจให้มากขึ้น โดยเสนอให้ศึกษาเพิ่มเติมเพื่อกำหนดค่าแรงที่เหมาะสม
หลังจากรับฟังการนำเสนอแล้ว ผู้เข้าร่วมการประชุมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและให้ข้อมูลเพิ่มเติม โดยเห็นด้วยและเห็นความสำคัญมากขึ้นว่าปัญหาที่อยู่อาศัยส่งผลกับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ และมีความเห็นสอดคล้องไปกับต้นแบบนโยบายปรับแก้กลไกการทำงานปรับสภาพบ้านผู้สูงอายุ และเสนอให้ ไรซ์ อิมแพค พัฒนารายละเอียดของข้อเสนอแนะให้สามารถนำไปสู่การปฏิบัติได้จริง
.
หลังจากนี้ ไรซ์ อิมแพค จะสรุปข้อค้นพบทั้งหมดและต้นแบบนโยบายของเราให้สามารถส่งต่อไปถึงหน่วยงานหรือเจ้าหน้าที่ในพื้นที่ที่จะนำข้อมูล ข้อค้นพบและแนวคิดต่างๆ ไปใช้ประโยชน์ หรือนำต้นแบบนโยบายไปทดลองทำต่อไปในอนาคต
งานนี้เป็นส่วนหนึ่ง โครงการพัฒนากระบวนการจัดทำต้นแบบเชิงนโยบายการปรับสภาพหรือซ่อมแซมที่อยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุ ตามแนวคิดการออกแบบเพื่อทุกคนในระดับท้องถิ่น
